KNSB zoekt samenwerking met onderwijs voor opleidingen ST-3 en ST-4: ‘Dit gaat het schaatsen meer, betere trainers opleveren’

Om de opleidingen tot schaatstrainer-coach beter af te stemmen op de eisen van deze tijd, werkt de KNSB sinds kort nauw samen met het onderwijs. Een bijzondere stap in de sportwereld. Bij het CIOS Heerenveen zijn net de eerste diploma’s (ST-3) uitgereikt.

Sportkoepel NOC*NSF wil, om de kwaliteit van trainers/coaches te verbeteren, dat bonden samenwerken met onderwijsinstellingen. Bij de KNSB groeide het besef dat de eigen opleidingen een kwaliteitsimpuls behoefden, met name bij de niveaus 3 en 4.  “Ik heb de handschoen opgepakt en ben gaan kijken hoe we tot elkaar konden komen”, zegt Marieke Jonker van KNSB Opleidingen. “Uiteindelijk was de insteek hoe we die opleidingen ST-3 en ST-4 volledig zouden kunnen neerzetten bij het onderwijs. Omdat we zelf de capaciteit niet hebben om alles te doen. En omdat je van elkaars expertise gebruik moet maken.”

Dat vraagt om een toelichting. Jonker: “De afgelopen jaren hebben we geprobeerd om docenten met bepaalde kennis en expertise juist op de plekken in te zetten waar zij het beste tot hun recht komen. Daarin hebben we al een behoorlijke kwaliteitsslag gemaakt. Maar het onderwijs loopt voorop als het gaat om didactiek en pedagogiek. Je kunt als bond het wiel daarin opnieuw uitvinden, maar je kunt ook met elkaar samenwerken.”

Jonker ging in gesprek met drie onderwijsinstituten: het Friesland College Heerenveen (waarmee van oudsher nauwe banden bestaan) en het ROC Horizon College in Alkmaar voor de opleiding ST-3 en de Hogeschool van Amsterdam voor de ST-4-opleiding. Samen met docenten Arjen Wolters (Heerenveen), Johnny Halfweeg (Alkmaar) en Sabrina Oudkerk Pool (Amsterdam) ontwikkelde ze lesprogramma’s waarin de kwaliteitseisen van NOC*NSF én het ministerie van Onderwijs nu op elkaar aansluiten.

“Voor niveau 3 liep al een pilot van de gymnastiekbond KNGU. Die hebben wij van een schaatsspecifiek sausje voorzien”, vertelt Jonker. Algemene criteria werkten zij uit tot concrete leeruitkomsten voor de schaatstrainer-coaches in spe. Bij ST-4 gaat het om vijf leeruitkomsten met bijbehorende leerresultaten, bij ST-3 zijn het er vijftien geworden. “Die leeruitkomsten zijn heel concreet, toegespitst op het schaatsen en goed te begrijpen door elke cursist. Aan die leeruitkomsten zijn opdrachten gekoppeld, met uiteindelijk examinering, waarmee de cursist kan bewijzen dat hij ze beheerst. De opleiding zit zo heel logisch in elkaar.”

Het aantal fysieke bijeenkomsten is teruggebracht van 22 naar 10. Dat komt vooral doordat de theorielessen, die voorheen in het klaslokaal plaatsvonden, nu zijn vervangen door e-learningmodules. Jonker: “Vroeger zat je veel in de schoolbanken, waar de docent de theoretische basis eerst moest voorkauwen. Nu heeft de cursist die al via e-learning tot zich genomen, waardoor ze meteen aan de slag kunnen op het ijs of in de gymzaal.”

“Hierdoor is de opleiding ST-3 voor heel veel nieuwe trainers interessanter geworden” zegt docent Arjen Wolters. “Het kost je minder tijd en je krijgt meer kwaliteit. Je moet ook echt met je poten in de klei staan, al in de praktijk bezig zijn als trainer, om je leeruitkomsten te halen. En lag de nadruk vroeger meer op het fysieke aspect van het trainen, nu kijken we meer naar het totaalplaatje.”

De ST-4-opleiding bij de Hogeschool van Amsterdam is vorig jaar november van start gegaan, waarbij de elf schaatscursisten samen optrekken met collega’s uit het basketbal, skateboarden, turnen en de paardensport. De eerste diploma’s worden naar verwachting komend najaar behaald. Bij de ST-3-opleiding knalden de champagnekurken begin juli al, toen de eerste vijf geslaagden in Heerenveen hun diploma kregen uitgereikt. Komend najaar volgt de rest van de 23 cursisten die eveneens eind 2022 aan deze pilot begonnen.

Oud-schaatsster en huidig wielrenster Femke Beuling was een van de vijf geslaagden. Zij traint de jeugd bij haar oude club, STC Rutten. Zij is tevreden met haar ST-3-diploma. “Maar eerlijk gezegd had ik van de opleiding iets meer verwacht”, zegt ze. “Ik had gehoopt op wat meer inspiratie en handvatten om dingen goed over te brengen op junioren. Hoe laat je ze met plezier en kwaliteit trainen? Ik had op dat vlak graag iets meer nieuws gehoord.” Uit de ingevulde evaluaties blijkt overigens meer tevredenheid, het rapportcijfer komt voorlopig uit op een 7,5.

De opleiding voor schaatstrainer-coach niveau 3 is komend seizoen te volgen in Heerenveen en Alkmaar. Tilburg (ROC) volgt spoedig en ook Leiden (MBO Rijnland) heeft serieuze interesse. Jonker: “Spreiding over de regio’s maakt het ook makkelijker om de opleiding te volgen. Straks zijn ze structureel in de regio ingebed. Voorwaarde is wel dat er een ijsbaan in de buurt is. Ik ga nog op zoek naar samenwerking met een ROC in de omgeving van Deventer.” Voor ST-4, waarvoor zich jaarlijks vijf tot tien cursisten aanmelden, is (Hogeschool van Amsterdam) voortaan the place to be.

De samenwerking van de KNSB met het onderwijs is een grote en belangrijke stap op weg naar verdere professionalisering van de schaatstrainers en -coaches. “Ik ben ervan overtuigd dat we door deze samenwerking betere trainer-coaches krijgen, want trainer-coach is een vak!”, zegt Jonker. “We gaan ook méér trainer-coaches krijgen, omdat mbo-studenten ook voor opleiding kiezen. Dat zagen we meteen in Alkmaar, waar ze schaatstrainer-coach niveau 3 nu voor het eerst aanbieden. Als je dat structureel doet, gaat dat vruchten afwerpen. Het levert meteen een mooie mix op van jonge cursisten en meer ervaren (verenigings)trainers.”

Heb je interesse om de opleiding schaatstrainer-coach 3 of 4 te volgen, dan kun je op knsb.nl/opleidingen terecht voor meer informatie.