SAYES Boedapest: 'Veilig sportklimaat vraagt dagelijks aandacht en energie'

Werken aan een sociaal veilig schaats- en skateklimaat en het tegengaan van grensoverschrijdend gedrag, dat is een weg van de lange adem. Je moet er als sportbond én -verenigingen continu energie en aandacht aan blijven besteden, ook al zijn we in Nederland best op de goede weg.

Die conclusie trekt de KNSB-delegatie uit de derde SAYES-conferentie, die onlangs werd gehouden in de Hongaarse hoofdstad Boedapest. “Alle voorwaarden die nodig zijn voor een sociaal veilig sportklimaat hebben wij in Nederland eigenlijk heel goed geregeld, zo blijkt. En toch moet je er permanent aandacht aan blijven schenken, om bewustzijn te creëren en grensoverschrijdend gedrag te voorkómen”, zeggen Corien Mostert en Martine Margadant, respectievelijk SAYES-projectleider en jurist van de KNSB. Zij vormden de Nederlandse delegatie in Boedapest.

SAYES staat voor Safeguarding for Young European Skaters. In het Nederlands: het beschermen van jonge Europese schaatsers (tegen seksuele intimidatie). Uit onderzoek blijkt dat een op de vijf sporters ooit te maken heeft gehad met seksuele intimidatie. In Frankrijk beleefde het kunstrijden in 2020 een groot schandaal van seksueel misbruik en geweld. Op aandringen van de Franse regering werd SAYES geboren, een Europees project waarin onder meer de ISU en de schaatsbonden van Frankrijk, Nederland en Hongarije meedoen.

Na symposia in Montpellier (2022) en Heerenveen (maart 2023) vond, in de slipstream van de ISU Junior Grand Prix Kunstrijden in Boedapest, de derde grote bijeenkomst plaats. Hier presenteerde prof. Philippe Liotard, hoogleraar te Lyon, de resultaten van een studie waarin hij de aanpak van seksuele intimidatie in de sport in verschillende landen heeft vergeleken. Daaruit blijkt Nederland zijn zaakjes best goed voor elkaar te hebben.

Corien Mostert: “Het netwerk dat grensoverschrijdend gedrag moet voorkómen is vrij compleet, met een belangrijke rol voor het Centrum Veilige Sport Nederland, sportbonden zoals de KNSB, tot en met de sportclubs die gratis VOG’s kunnen regelen voor hun trainers.” Martine Margadant: “Als er desondanks toch wat misgaat, kunnen mensen daar melding van maken via de vertrouwenscontactpersoon bij hun schaatsclub of de KNSB. Daarna vindt een zorgvuldige afhandeling plaats, waarbij in het ergste geval de zedenpolitie én slachtofferhulp in beeld komen.”

Bij de conferentie in Hongarije gaven Martine en Corien uitleg over de Nederlandse praktijk, aan de hand van twee geanonimiseerde voorbeelden. Het publiek luisterde geboeid toe, zoals het dat ook deed bij de bijdragen van andere sprekers. Onder hen was Rebecca Cairns van de ISU, die meldde dat zij samen met de Franse schaatsbond en partner Colosse e-learnings ontwikkelt om (seksueel) grensoverschrijdend gedrag te voorkomen. Die e-learnings komen medio 2024 beschikbaar in vier talen, waaronder het Nederlands. Het worden de eerste tastbare vruchten die het SAYES-project afwerpt; meer producties zijn in de maak.

Grensoverschrijdend gedrag en/of seksuele intimidatie komt meestal uit onverwachte hoek. “Wat in Boedapest opnieuw bevestigd werd is dat het vaak blijkt te gaan om vertrouwde personen, bijvoorbeeld een trainer met wie je als ouder bijna bevriend bent, en van wie je dergelijk gedrag totaal niet had vermoed”, zegt Martine. Corien: “Wat de KNSB als aandachtspunt heeft ingebracht is dat kinderen vaak nog niet de woorden hebben om een nare gebeurtenis te vertellen. Dus let als ouder op body-language en andere signalen. Als je iets vervelends vermoedt, kun je je kind eventueel vragen om het te tekenen.”

Preventie is het sleutelwoord bij SAYES, want voorkomen is beter dan genezen. Het internationale project, dat financieel wordt ondersteund vanuit het Europese programma Erasmus+, loopt nog tot 2025. Meer (Engelstalige) informatie over SAYES vind je hier.

Bij de KNSB staat een veilig sportklimaat sowieso hoog op de agenda en ook veel schaats- en skateverenigingen zijn hier al actief mee aan de slag. Ook dit seizoen vinden sessies plaats, zowel online als fysiek, om clubs te ondersteunen bij de aanpak van grensoverschrijdend gedrag. Hierbij werkt de KNSB samen met het Centrum Veilige Sport Nederland. Wil je hier meer over weten, klik dan hier.