Elfstedenwinnaar Jan W. van der Hoorn op 93-jarige leeftijd overleden

In zijn woonplaats Ter Aar is Johannes Wilhelmus van der Hoorn, beter bekend als Jan W. van der Hoorn, vanmorgen overleden. Hij werd 93 jaar en is vooral bekend omdat hij in 1947 na een aantal declasseringen werd uitgeroepen tot winnaar van een van de meest geruchtmakende Friese monstertocht over 200 kilometer.

Een opmerkelijk bericht in het Rotterdams Dagblad van 21 februari 1998: ‘Elfstedenwinnaar na 51 jaar pas gehuldigd’. Het speelde zich af in Capelle aan den IJssel, waar schaatscrack Jan W. van der Hoorn uit handen van wethouder P. Doodkorte een paar schaatsen cadeau kreeg. Voor zijn zege in de Elfstedentocht van 1947. Nooit eerder had het gemeentebestuur waar Ter Aar onder valt het nodig gevonden om Jan W. in de bloemetjes te zetten. Misschien heeft hij daardoor wel het stempel ’meest onbekende Elfstedenwinnaar’ gekregen.

Jan W. van der Hoorn komt uit een echt schaatsgeslacht. Zolang het ’s winters vriest, zolang schaatsen er al Van der Hoorns. Kijk oude uitslagen van schaatswedstrijden door en de Van der Hoorns vliegen je om de oren. Elfstedentochten, gewestelijke kampioenschappen, bijna alles is al eens door een Van der Hoorn gewonnen. De twee beroemdste Van der Hoorns: Jan W. en zijn neef Jan J.*

Jan W. van der Hoorn dankt zijn bekendheid aan de Elfstedentocht van 1947. Hij was een van de jongsten (23 jaar) die de Tocht ooit won. Al zit daar wel een verhaal aan vast. Jan W. gleed  in die negende Elfstedentocht na 10 uur en 52 minuten namelijk als vijfde over de finish. Maar omdat door de afschuwelijke kou en het slechte ijs bijna niemand in staat was om de tocht reglementair te volbrengen, regende het na afloop protesten en werden de prijzen voorlopig ingehouden. Na weken onderzoek, waarin veel gesprekken werden gevoerd met deelnemers en getuigenverhalen van derden werden aangehoord, werden de eerste vier van de tocht van 1947, Jan Bosman, Klaas Schipper, Jeen Nauta en Jaap Wijnia, uit de uitslag geschrapt. Nummer vijf, Jan W. van der Hoorn, was de enige tegen wie geen klachten waren binnengekomen. Hij werd daarom de uiteindelijke winnaar van die onverkwikkelijkste Elfstedentocht tot nu toe.

Jan W. vertelde in interviews altijd dat hij zich het moment dat hij via de post het bericht kreeg dat hij door het Elfstedenbestuur tot winnaar was uitgeroepen, als de dag van gisteren herinnerde: ”Dat was op 18 maart, ruim vijf weken na de Tocht. Ik was op het land kunstmest aan het strooien, toen de postbode kwam. Ik heb alles laten staan en ben naar binnen gerend. Ik kreeg de ’grote gouden medaille’ en Anton Verhoeven de ’kleine’. ’Abe de Vries derde en Dirk van der Duim vierde’, luidde de definitieve uitslag. Maar ik was natuurlijk liever als eerste over de streep gekomen. Op deze manier winnen is nooit leuk. Ik heb er bovendien praktisch geen herinneringen aan. Er zijn slechts een paar foto’s gemaakt. Er zijn ook nog een paar stukjes film. Het ANP had geen foto’s van de wedstrijd. Niet eens van hen, die als eerste vijf arriveerden. Dat heb ik altijd jammer gevonden. De pers had de pest in, want die hadden Bosman en Schipper al als ’winnaars’ beschreven. Ik heb ook nooit op het erepodium gestaan. Ik ben in het parochiehuis in Langeraar gehuldigd. Meer niet. Het was veel mooier geweest als ik ’s middags over de finish was gekomen en daarna de krans om had gekregen.”

Later was Jan W. van der Hoorn bij wedstrijden altijd sneller dan Bosman en Schipper. Ze keken hem echter niet meer aan. Jan W.: ”Op 30 december 1950 was er bijna weer een Tocht. We waren al onderweg, toen we om 1 uur hoorden dat de rit was afgelast. Ik had toen kunnen laten zien dat ik de sterkste was. Maar het heeft niet zo mogen zijn. Ik was één van de jongsten die de tocht ooit won, maar het heeft me op wat bekendheid na alleen maar een zere rug opgeleverd.”

In 1954 reed Jan W. zijn tweede Elfstedentocht en kwam samen met Wijnia en Lamberts als zevende, achtste en negende hand in hand over de finish. Vanaf Sneek schaatste hij met kromme schaatsen. In de barre Elfstedentocht van 1963 gaf hij na verschillende valpartijen in Sneek op.

De Elfstedentochten van 1985, 1986 en 1997 reed Jan W. als toerrijder. Tijdens die laatste tocht was hij 73 jaar. Hij haalde toen binnen 11 uur de finish. Dat is bijna dezelfde tijd als waarmee hij in 1947 (10 uur 52) de Tocht won.

* Jan J. van der Hoorn maakte in de Elfstedentocht van ’56 deel uit van de groep van vijf die hand-in-hand als eerste over de finish gleden.