Door klimaatverandering en een afname van vorstperiodes wordt de kans op natuurijs in Nederland steeds kleiner. Nieuwe technologie kan echter helpen schaatsen op natuurijs sneller mogelijk te maken. Bij de Winterswijkse IJsvereniging kon er afgelopen winter in totaal zes keer geschaatst worden, met dank aan een nieuwe innovatieve ijsbaanconstructie.
Het is bijna jaarlijks weer een prestigestrijd; welke vereniging kan het eerst zijn poorten openen om op de natuurijsbaan te schaatsen. Afgelopen jaar was het al op 30 november raak. Na één nacht vorst ging de krabbelbaan van de Winterswijkse IJs Vereniging (WIJV) open. Het bleek de opmaat voor een winter waarin op de baan verdeeld over zes verschillende periodes geschaatst kan worden. Reden hiervoor is een nieuwe innovatieve ijsbaanconstructie die schaatsen op natuurijs sneller mogelijk maakt. “De afgelopen jaren zijn we, in samenwerking met ‘natuurijsoloog’ Jop van der Werff, een zoektocht gestart naar de meest effectieve manieren om ijs te maken. We gingen namelijk verhuizen en dat was aanleiding ons te verdiepen in de vorming van natuurijs”, zegt Hendrik van Prooije, ‘ijsmaker’ van de WIJV.
Op zoek naar antwoorden over natuurijs werd onder meer een tocht langs andere ijsclubs gemaakt. Het bezoek aan De Lier maakte de meeste indruk op Van Prooije. “De ijsclub ligt in Zuid-Holland, relatief dichtbij de Noordzee. Niet de meest ideale plek voor natuurijs, maar toch zijn ze jaarlijks als één van de eersten open als het vriest. Dat komt onder andere door de manier waarop ze baan besproeien, gecontroleerd laagje voor laagje. Wij wilden deze methode ook graag gebruiken en hebben toen, zoals wij dat noemen, een ‘team van Willie Wortels’ samengesteld dat een sproeisysteem heeft bedacht dat is gebaseerd op wat we zagen bij De Lier.”
Gedurende dit proces kwam een ander belangrijk facet bij ijsvorming onder de aandacht van de WIJV, namelijk de ondergrond. De dooi komt bij ijsbanen van onderen, uit de grond. Waarom isoleren we de nieuwe baan dan niet, vroeg de vereniging zich af. De oplossing leek te liggen in schuimbeton onder de baan leggen, maar daar was nog geen onomstotelijk bewijs voor. Om meer zekerheid over de werking van schuimbeton te hebben, werd een afstudeeropdracht uitgezet bij de Universiteit Twente. Michael Hop was meteen geïnteresseerd en ging aan de slag met het onderzoek. “De WIJV wilde weten of het isoleren van de baan echt voor snellere ijsvorming zorgt. Uit mijn onderzoek blijkt dat dit zo is. Schuimbeton houdt minder warmte vast en werkte als isolatie tegen de warmte dieper in de grond.”
Isolatie en sproeisysteem gouden combinatie
De isolatie onder de ijsbaan in combinatie met het sproeisysteem – dat bestaat uit onbemande karretjes die met een sproeiarm urenlang langs de baan rijden om laagjes water te sproeien – bleek een gouden combinatie. Hop: “Het schuimbeton zorgt ervoor dat het asfalt sneller afkoelt, waardoor je eerder kunt beginnen met sproeien. Het sproeisysteem is zo gemaakt dat er gecontroleerd laagje voor laagje water op de baan wordt gezet in plaats van de baan volledig onder water te zetten en te wachten tot het is bevroren. Met het sproeisysteem kun je met een dun laagje ijs ook al schaatsen.”
Hoewel het nog veel voeten in de aarde had om het contract met de aannemer aan te passen en de financiering rond te krijgen, had de WIJV drieënhalf jaar nadat afscheid was genomen van de oude accommodatie eindelijk een nieuwe ijsbaan. De nieuwe ijsbaanconstructie heeft direct zijn vruchten afgeworpen. De WIJV was zowel nationaal als internationaal volop in het nieuws en er kon veelvuldig worden geschaatst in Winterswijk afgelopen winter. “We hadden vorig jaar nog zo’n veertig betalende leden en donateurs, die al drie jaar niet meer hadden kunnen schaatsen. Dit seizoen zijn we geëindigd op in totaal 700 leden en donateurs, die laatste groep bestaat uit mensen die zich alleen aanmelden om op natuurijs te schaatsen. Een bizarre toename natuurlijk”, zegt Van Prooije. “We zijn er logischerwijs heel blij mee. We willen de drempel om te schaatsen zo laag mogelijk houden. In onze statuten staat letterlijk dat ons doel het bevorderen van de ijssport. Hartstikke mooi dat we daar met onze nieuwe ijsbaan aan kunnen bijdragen.”
‘Deze methode is een stap voorwaarts voor natuurijs in Nederland’
De ijsbaanconstructie heeft logischerwijs ook de interesse gewekt van andere natuurijsclubs. Van Prooije geeft aan dat meerdere verenigingen al hebben geïnformeerd bij de WIJV. “Iedereen is welkom om te kijken bij ons en advies in te winnen. Het is bewezen dat onze manier werkt. Als je je baan wilt renoveren of een nieuwe baan wilt aanleggen, zou ik de combinatie van isoleren en gecontroleerd sproeien adviseren. Voor natuurijs in Nederland is deze een flinke stap voorwaarts.”
Ook Hop ziet nog veel mogelijkheden voor andere ijsbanen in Nederland. “Het idee om je hele baan onder water te zetten is wat achterhaald. Daarom zou ik in ieder geval adviseren de ijslaag op te bouwen met dunne laagjes water. Het gebruik van isolatiemateriaal is alleen mogelijk als je een nieuwe baan aanlegt. Maar ik denk wel dat isolatiemateriaal leggen onder het asfalt de nieuwe standaard gaat worden.”
Heb je gevonden wat je zocht?