IJsclub Opperdoes: al 125 jaar ‘gek van natuurijs’

Al 125 jaar vervult IJsclub Opperdoes een belangrijke rol in het gelijknamige West-Friese dorp. Als de dagen en nachten kouder worden en de natuurijskoorts stijgt, komen de inwoners massaal in beweging om schaatsen op natuurijs mogelijk te maken. Dit geldt zeker ook voor de familie Zwier. Verspreid over vier generaties heeft deze bijzondere familie al meer dan 100 jaar zitting in het bestuur van IJsclub Opperdoes.

Op zondag 23 januari 2022 bestond IJsclub Opperdoes exact 125 jaar. Het jubileum kon vanwege de coronamaatregelen niet groots gevierd worden. In tegenstelling tot het 100-jarig bestaan in 1997, toen er wel ijs lag en er bijna twee weken lang allerlei activiteiten werden georganiseerd. “Tussen 1895 en 1910 zijn er veel ijsclubs lid geworden van de IJsbond Hollands Noorderkwartier. Het is mooi dat veel van deze verenigingen na al die jaren nog bestaan. En ons jubileum vieren we nu op een andere manier, door een chocoladereep met ons logo bij alle 280 leden te bezorgen”, zegt Dirk Jaap Zwier, secretaris en penningmeester van IJsclub Opperdoes.

Het bewijs dat IJsclub Opperdoes is opgericht op 23 januari 1897.

Het had overigens maar weinig gescheeld of het doek voor de ijsclub was in de jaren 30 van de vorige eeuw al gevallen. Er was in die periode veel werkeloosheid in Nederland, zeker in gebieden waar het merendeel van de bevolking voor hun inkomen afhankelijk was van de tuinbouw, zoals in Opperdoes. Deze groep mensen kon voor een dubbeltje of kwartje per uur de ijsbaan vegen, waarmee er toch nog iets werd verdiend. Maar omdat er zoveel geld – in totaal 130 gulden – aan de werkverschaffing was uitgegeven door de ijsclub, moest er een verzoek bij de burgemeester worden ingediend voor een financiële injectie. Het illustreert volgens Zwier de rol die de ijsclub speelt in het dorp. “IJsclub Opperdoes heeft echt een sociale functie. Zodra het vriest loopt het hele dorp uit en bieden veel mensen aan te helpen. In het dorp heb je een groep trouwe leden die als het ware tot hun dood lid blijft. Het lidmaatschap én de liefde voor schaatsen gaan van generatie op generatie door.”

Dat geldt ook voor de familie Zwier. De opa van Dirk Jaap nam in 1908 al zitting in het bestuur van IJsclub Opperdoes. “Hij was een echte bestuurder. Hij zat ook in het bankbestuur, het veilingbestuur, het schoolbestuur en zo kan ik wel even doorgaan. Het besturen zat echt in zijn bloed. Die genen hebben de jongere generaties nog steeds. Wij houden van dingen regelen en organiseren.”

Hoogtijdagen in de jaren 60

In die eerste decennia dat de ijsclub bestond, hadden er vooral tuinders zitting in het bestuur. Er werden regelmatig toertochten georganiseerd, zelfs nog in 1942 tijdens de Tweede Wereldoorlog. In de jaren 60 kende IJsclub Opperdoes hoogtijdagen. In dat decennium werd er maar liefst zeven keer geschaatst op natuurijs. Er werden toertochten en schoolwedstrijden georganiseerd, waar de winnaars zelfs nog een geldprijs kregen. In de jaren 80 vonden er de nodige veranderingen plaats binnen het bestuur van de ijsclub. De tuinders kregen minder tijd om de club te besturen, omdat zij druk waren met het werk. Daarom kwamen er mensen met andere beroepen in het bestuur, zoals hoveniers, metselaars en mensen met een kantoorbaan. Beroepsgroepen die over het algemeen als het vriest juist meer vrije tijd hebben. Ook Zwier kwam in 1985 in het bestuur en nam twee jaar later de portefeuille van zijn vader over, die weer zijn vader in 1963 had opgevolgd. “Het is natuurlijk best bijzonder dat de rollen van secretaris en penningmeester telkens van vader op zoon zijn doorgegeven. Het was in de jaren 80 en 90 ook erg leuk om bestuurslid te zijn. Er konden veel activiteiten op natuurijs worden georganiseerd, waar het dorp dan massaal voor uitliep. De laatste keer was in 2013, toen we wedstrijden en een kleine kindertocht konden organiseren”, aldus Zwier.

Toekomst is positief

Hoewel er al bijna tien jaar geen grote activiteiten hebben plaatsvonden, heeft de ijsclub nog altijd bijna 300 leden, of donateurs. In een dorp met zo’n 1800 inwoners een hoog percentage. Zwier: “Gezinnen zijn voor 5 euro al lid. Vanwege de lage kosten behouden we onze leden. Tijdens winters met meerdere toertochten stroomt het geld binnen. Nu hou je jaarlijks een paar honderd euro over. Maar financieel staan we er goed voor. En ook ons bestuur kan er nog een tijdje tegenaan. Er zijn veel bestuursleden van in de 40, in de 30 of zelfs jonger. Daarom zie ik de toekomst van de club positief tegemoet.” “Toen er vorig jaar in Medemblik natuurijs lag, zag het daar zwart van de mensen”, vervolgt Zwier. “Als het vriest, worden de mensen in deze regio haast gek. Het wordt warmer en daarmee daalt de kans op natuurijs. Maar ik hoop dat we nog eens minimaal 125 jaar aan ons bestaan kunnen vastplakken. En hoewel ik voorlopig nog niet van plan ben te stoppen als bestuurslid, staat mijn zoon John al klaar mij op te volgen als de tijd daar is.” En zo blijft de familie Zwier ook in de toekomst een bijzondere en belangrijke rol spelen bij de IJsclub Opperdoes.