Auteur: Carl Mureau
In zijn woonplaats Heerenveen is op 17 april Jan Amoraal overleden. Hij was 55 jaar actief als jurylid bij IJsbaan Thialf. Amoraal werd bekend door de foute wissel van Jan Bols bij het EK in 1971. Hij is 83 jaar oud geworden.
Jan Amoraal in zijn geliefde Thialf | Foto Martin de Jong
Schaatsen was de grote passie van Jan Amoraal. Meer dan een halve eeuw lang zette hij zich in voor de Koninklijke IJsvereniging Thialf. Daarmee begon hij al voor de aanleg van de kunstijsbaan in Heerenveen, toen nog onoverdekt, in 1967. Begonnen als bochtcommissaris werd hij al gauw kruispuntwachter. Eerst gezeten op een krukje op de ijsbaan, met een vlag in de hand, later lopend langs het rechte eind van de kruising. Die functie heeft hij bij heel veel grote wedstrijden in Thialf bekleed, tot aan zijn afscheid in 2021.
Zulk vrijwilligerswerk doe je normaliter in de anonimiteit. Wie kent nu de kruispuntwachter? Dat veranderde na het EK allround van 1971. Jan Bols, die kans maakte op de titel, maakte een wisselfout. Precies zoals Sven Kramer in 2010 zou doen op de Olympische Spelen van Vancouver, vergat Bols te kruisen en reed een buitenbocht te veel.
Jan Amoraal was de kruispuntwachter die deze fout constateerde, waarop de scheidsrechter niet anders kon dan Bols diskwalificeren. Want recht is recht en krom is krom. Die regels gelden voor iedereen, favoriet of niet. Het publiek was woedend, de jury kreeg veel verwensingen naar het hoofd geslingerd. Het incident heeft Amoraal zijn verdere leven achtervolgd.
"Het komt nog wel eens ter sprake en er worden ook wel onwaarheden verteld”, zei hij hierover in 2013 tegen Schaatsen.nl. “Dat ik bijvoorbeeld een hekel aan Jan Bols had, maar dat is absoluut niet waar. Ik ben naderhand nog bij Jan Bols geweest. Want ik ben inderdaad een nuchtere Fries, maar dat was wel iets dat mij een beetje zeer deed. Destijds stond ik nog op het ijs, dicht bij het publiek, en ik werd met woorden belaagd en uitgejouwd, maar daar was ik vrij snel weer overheen.”
In 2014 ontving Jan Amoraal uit handen van burgemeester Van der Zwan (l) een koninklijke onderscheiding voor zijn vrijwilligerswerk in de schaatssport. | Foto Martin de Jong
Jan Amoraal werkte als ambtenaar bij de Belastingdienst in Leeuwarden. In zijn vrije tijd zette hij zich als vrijwilliger in voor Friese sportverenigingen: atletiek, voetbal, (toer)fietsen én natuurlijk schaatsen. In de wintermaanden was hij heel vaak op Thialf te vinden. Niet alleen bij de grote wedstrijden, maar ook bij wedstrijden voor junioren, scholieren, masters, noem maar op. Hij maakte planningen voor de jurybezetting en als ergens een gat viel, vulde hij dat niet zelden zelf op.
Amoraal was een man die oprechte belangstelling had voor zijn medemens, een aimabel man, geliefd ook bij rijders en coaches. Velen had hij op de ijsbaan reeds als ukkie zien komen, ze namen later afscheid als grote kampioenen. En Jan was er – in Thialf – eigenlijk altijd bij. Voor zijn inspanningen als schaatsvrijwilliger ontving hij in 2014 een koninklijke onderscheiding, Lid in de Orde van Oranje-Nassau, die toenmalig burgemeester Van der Zwan (Heerenveen) hem in Thialf opspeldde. De KNSB had Amoraal in 2017 de Blijk van Erkenning gegeven. In 2022 werd hij benoemd tot erelid van de Koninklijke IJsvereniging Thialf.
In 2023 werd Jan Amoraal ziek. Begin dit jaar bracht hij, samen met zijn zoons Simon en Anno, een laatste bezoek aan Thialf bij de World Cup-finale. Dat was een feest van herkenning: (oud)rijders en coaches maakten een praatje met de voormalige kruispuntwachter, die daarvan genoot. Op 17 april kwam aan zijn leven een einde. Amoraal, 57 jaar getrouwd met Dinie, was behalve vader van twee zoons ook pake van vier kleinkinderen. Zij zullen donderdag in besloten kring afscheid van hem nemen.
